MAGHREBMAGAZINE

Het onvermogen van het kabinet om op een normale menselijke manier met de paspoortkwestie rond Hirsi Ali om te gaan is symbolisch voor de arrogantie en het menselijk onvermogen waarmee dit stel de afgelopen vier jaar geregeerd heeft. Nooit was een fout een minister aan te rekenen, nooit was een crisis reden voor opstappen. Maar dit keer was het slachtoffer dat voor Verdonk op de knieën moest geen Kosovaarse scholiere of Congolese vluchteling, maar iemand uit het eigen rechtse kamp. Dit werd de Tweede Kamer teveel.

Dit zoveelste voorbeeld van de kilheid van Verdonk en het geklungel van Balkenende was slechts de aanleiding voor de val van het kabinet, dat al lang had moeten vallen om het Nee tegen de grondwet, het asociale zorgstelsel, de huurliberalisering, de 11 doden op Schiphol en duizend andere redenen. Maar de echte oorzaak ligt dieper. Door weerstand vanuit de bevolking heeft dit kabinet een reeks nederlagen geleden die het nooit te boven is gekomen. Vanaf het aantreden van Balkenende is er verzet geweest tegen zijn neoliberale beleid, dat honderdduizenden mensen in Nederland financieel in de kou gezet heeft. Dit begon met de protesten van Keer het Tij, en mondde uiteindelijk op 2 oktober 2004 uit in de grootste vakbondsdemonstratie in de Nederlandse geschiedenis.

Ook het buitenlandse beleid van de regering, een van de trouwste poedels van Bush, is vanaf het begin impopulair geweest. Rond het begin van de oorlog in Irak waren er massale anti-oorlogsprotesten, en onder druk van de publieke opinie leidde de troepenzending naar Uruzgan begin dit jaar al bijna tot een kabinetscrisis. Toen werd Balkenende nog gered door de PvdA.
Tenslotte leidde het kabinet twee gevoelige nederlagen in de stembus: in juni 2005 met het massale Nee tegen de grondwet, en in maart van dit jaar met de grote overwinning van links bij de lokale verkiezingen.

Het is deze reeks nederlagen die de interne verhoudingen binnen de coalitie zo op scherp heeft gezet. Geconfronteerd met de eigen impopulariteit konden de rechtse partijen alleen maar op zoek gaan naar manieren om zichzelf te profileren, desnoods ten koste van hun partners. Zowel de VVD als D66 deden dit met hun absurde, Amerikaanse verkiezingen voor een partijleider.
De eigen vooruitzichten voor de volgende verkiezingen gingen steeds meer de doorslag geven. Dat creëerde ook de ingrediënten voor de val van het kabinet. D66 moest meer afstand van het kabinet nemen om niet in de peilingen te verdwijnen. De VVD kon met het oog op de fortuynistische achterban Rita Verdonk niet laten vallen.

Natuurlijk proberen de VVD en het CDA nu een constructie te vinden om nog een tijdje door te kunnen modderen voor de volgende verkiezingen. Prinsjesdag dit jaar had voor hen een zorgvuldig gepland verkiezingscircus moeten zijn, waarop Balkenende ‘het zoet na het zuur’ zou kunnen presenteren.

Het is niet toevallig dat juist werkgeversorganisatie VNO-NCW de rechtse partijen hierin steunt. ‘Onderzocht moet worden of het toch mogelijk is dit kabinetsbeleid voort te zetten’, zegt de organisatie in haar persverklaring. ‘VNO-NCW pleit voor een rompkabinet dat een volwaardige begroting voor 2007 kan opstellen. Op die manier wordt voorkomen dat 2007 een verloren jaar wordt.’

Deze opstelling van VNO-NCW laat precies zien waarom links terecht zo snel mogelijk nieuwe verkiezingen eist. Deze verkiezingen zullen een referendum zijn over het hele beleid van Balkenende – van het neoliberale offensief tot de oorlog in Uruzgan, van Verdonks onmenselijke vluchtelingenbeleid tot de racistische verdeel-en-heerspolitiek tegen moslims en migranten aan het thuisfront.

De kabinetspartijen hebben lang genoeg de ruimte gekregen hun eigen verkiezingsshow voor te bereiden en terug te krabbelen in de peilingen. De val van het kabinet is een goede geheugensteun hoe zwak ze ervoor staan. Balkenende is omver. Nu zijn beleid nog.

Internationale Socialisten